Artykuł O mieście Kobryń: dawny Rejon kobryński

U пісьмовым słowo i my дайшла мізэрная частка билога. Невымерна болид нямих сведкаў гісторыі. Гэта kurhan, гарадзішчы, могільнікі, руіны zamekў і інш. A голас іх - памяць naród. Калі знікаюць казкі, legenda і паданні, to гетия сведкі ператвараюцца ў простия пагоркі ці скопішчы камянеў.

Na Кобрыншчыне niedaleki piekło w. Ляхчыцы(Ляхчычы) існуе пагорак вицягнутай forma, які stromy ўздимаєцца ўwierzch. Амаль na 10 metrў яго вяршиня панує nad навакольнымі палямі: Косцевым, Вырысаватым, Глінішчамі, Навінкаю, stoўkto.

Ды толькі nie za гета пагорак атримаў назву książęcy гара (Panując góra), бо непадалеку есць і больш высокія ўзгоркі. Мясцовае паданне распавядає: "iўlecz тоє jestem. Княгіня Вольга tu праходзіла. Jestem яна nasz, руськая ... Некалі забілі mąż яє, Уладзіміра, і пайшла Вольга ваяваць 3 ворагамі...

Вольга хітрасцю перамагла ворагаў, перакаваўши ў koń капити наадварот. Але za Дзівінам byў stanowisko, і адтуль салдати яє даганялі. U ten godzina nasz гара nad балотамі roztajały, las na ona nie jestem. Tam княгіня і спынілася. U ten godzina варожия войскі наступалі 3 poўdzień, piekło Наваселак. Na гари і напаткала смерць Вольгу ... Tam яє і пахавалі. Jak кажуць, магіла jestem амаль пад вяршиняй. 3 таго godzina гара і завецца Княжаю. Здаўna na магіле zgrajaў prosty драўляни krzyż, але, напеўna, при бальшавіках яго знялі.".

Na żal, jednocześnie oto pra гета паданне редка хто раськажа больш poўna і пригожа. Маладзейшыя, акрамя таго, што na пагорку пахавана княгіня, нічога больш nie ведаюць.

A пачалася гета гісторыя больш чим 700 гадоў таму. U 1287 r. галіцка - валынскія князі пайшлі na Польшчу. Уладзіміра - валынскі książę Уладзімір Васількавіч, цяжка хвори, wypasamў zamiast сябе ваяводу, a sam застаўten ў Камянцы. Вельмі пакутуючи piekło pal rana(u яго гніла ніжняя сківіца), ен паведаміў Мсціславу Данілавічу Луцкаму, што призначає яго спадкаємцам. Пасля паходу луцкі książę byў выкліканы dla падпісання дакументаў. Асобна jestem напісана грамата, u якой жонци Уладзіміра Вользе Раманаўnie byў завешчани горад Кобрын і сяло Гарадзель(Гарадзец). Акрамя таго, u грамаце książę запісаў: "...a księżna mój оже восхочет w чернічь поїті поїдеть, аже nie восхочет іті, a кйко ona przyjemnie ja nie воставши смотреті, że, kto маєть reperuję po mój brzuch". I таго że książę вымусіў пераемніка цалаваць krzyż, што ен nie аддасць приємную dacza Ізяславу супраць яє волі za mąż, a толькі tak, jak захоча Вольга [1].

U 1289 r. Уладзімір Васількавіч памер. Вольга Раманаўna na haўtur mąż jestem 3 Ізяславай і са pal залвіцай, чарніцай Аленайх [2]. Апошні raz u Іпацьеўскім летапісе Вольга згадваєцца ў сакавіку 1290 r.

Na перши погляд цяжка пагадзіцца, што ў паданні гаворицца менавіта pra княгіню Вольгу Раманаўno. Але, прааналізаваўши привед'зени вишей текст, сустракаєш dwa ўськосния пацвярджэнні гетаму. Па-першае, калі княгіня пасля смерці mąż збіралася пайсці ў чарніцы, jak гета jestem принята ў тия zegar, дик навошта jestem гети момант агаворваць u грамаце. A па-другоє, калі Вольга nie myślę ехаць u Кобрын, дик навошта Уладзіміру jestem завяшчаць ona гети горад na ўскраіне сваіх уладанняў, a nie нейкає бліжэйшае паселішча.

Відаць, княгіня са сваім мужам, які pas сведчанні летапісца byў "кніжнікам і філосафам", iўlecz прадумалі яє las пасля смерці książę. Калі гета tak, дик Кобрын, які існаваў oto iўlecz, сапраўди byў ідэальным месцам dla жицця дзвюх княгінь.

Дарэчы, za 4 km piekło Лепеля, rozżarzając w. Boраўna, есць dwa kurhan, вядомия пад назвай Княгінкі. Pra іх існуе наступнає паданне. Książę, уладар гетай зямлі, пайшоў na вайну. Жонка яго nie дачакалася і вийшла za mąż za другога. Калі książę вярнуўten, ен забіў жонку і сябе. Людзі пахавалі іх і nad магіламі насыпалі вялізныя kurhan. U канци XIX st. археолаг М.Ф.Кусцінскі раськапаў гетия насипи. U адним з іх ен знайшоў мужчынскі касцяк з кап'ем і вялікай сякерай, u другім - касцяк жанчини, na шыі ў яє сяребрания каралі, na ręka - бронзавия спіралепадобныя бранзалети [3].

Жыцце ўжо неаднаразова паказвала - гісторыя адкладаєцца ў памяці naród, u т.л. u паданнях. Але тия, при перадачи piekło адних носьбітаў i іншых, аддаляліся piekło фактичнай першааснови і прайшлі праз wolny паетичную інтэрпрэтацыю.

Pra książęcy гару існуюць пісьмовыя звесткі ў навуковай літаратуры. Першая "Рэвізія Кобрынскай еканоміі" 1563 r., дзе запісана: "książęcy góra, uroczysko wieś Рухович"[4]. Пазней Гара прысутнічае na рускіх karta XIX st. і na польскіх пачатку XX st. u канци XIX st. археолаг Ф.В.Пакроўскі са слоў святара запісаў: "с. Хабовічы ... Блоцкай wół., Кобрынскага павета. U 5 вярстах na pasўдневи-захад piekło сяла есць невялікі пагорак, які називаєцца ў народзе książęcy гара. Называецца tak таму, што tu биццам by ў godzina бойкі забіта нейкая księżniczka"[5].

Есць надзея, што помнік дачакаєцца археалагічных даследаванняў. Бо толькі яни пацвердзілі by наяўнасць sam магілы і, магчима, ідэнтычнасць княгіні Вольгі і жонкі Уладзіміра Васількавіча.

Ю.А. Барысюк.

1. ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская kronika. М.: ан ZSRR, 1952. С. 904-905.
2. ПСРЛ. Тамсама. С. 9.
3. М.Ф.Кусцинский. Z zapisek o kurhan Лепельского уєзда // Połock eparchialny lista Witebsk, 1903.С. 77.
4. Akt Віленскай археалагічнай камісіі. Вільня, 1876. Т. 15. С. 67.
5. Ф.В.Покровский. Archeologiczny karta Grodno gubernia. Вильно, 1895. С. 83.

• Зямля наших продкаў
• Książęcy гара na Кобрыншчыне
• Wróciłem wstecz